Skip to main content

Από την Κατρίνα στην Σαμοθράκη: Ένας Ακόμα Κατακλυσμός.



Η Χώρα Σαμοθράκης 2 χρόνια πριν∙ Τρίτη 20 Οκτωβρίου 2015.

Δυο χρόνια πριν έφτανα στην Σαμοθράκη, για πρώτη φορά όχι σε διακοπές αλλά σε προετοιμασία της αίτησης της διδακτορικής μου έρευνας. Ίδιες μέρες με τις πλημμύρες αυτής της χρονιάς που εγώ, φιλόδοξη και με ανήσυχο πνεύμα, πατούσα το πόδι μου στο νησί∙ ίδιες μέρες μόλις δύο χρόνια πριν.

Δυο χρόνια μετά, σήμερα, όλα είναι τόσο διαφορετικά. Εικόνες αποδίδουν ένα τοπίο ξαφνικά αποξενωμένο, έναν άλλο χώρο. Οι ερωτήσεις δεν είναι πια πηγή προβληματισμού, αλλά αντ’ αυτού ξυπνούν εφιάλτες. Οι λέξεις δεν έχουν ροή∙ και η εμπειρία μοιάζει με μία κόλαση που σε λούπα πνίγει το μυαλό, ξανά και ξανά.

Περπατώντας ανάμεσα στα μπάζα και τη λάσπη αμέσως μετά τον κατακλυσμό, δε μπορούσα να σηκώσω τα χέρια μου, να κρατήσω την κάμερα σταθερά και να βγάλω φωτογραφίες. Ποιος θα ήθελε να θυμάται κάτι τέτοιο έτσι κι αλλιώς; Ποιος θα μπορούσε να αποθηκεύσει και να ξαναδεί αργότερα τέτοιες φωτογραφίες;

Τέσσερα χρόνια πριν, κάνοντας ένα από τα εξάμηνα των προπτυχιακών σπουδών μου στην Κοινωνική Ανθρωπολογία ως φοιτήτρια Erasmus στο Πανεπιστήμιο του Sussex στην Αγγλία, γράφτηκα σε ένα μάθημα που λεγόταν Αμερικανικές Πόλεις: Νέα Ορλεάνη στο Τμήμα Αμερικανικών Σπουδών. Κατά τη διάρκεια του εξαμήνου, ένα από τα θέματα που μας απασχόλησε περισσότερο ήταν ο τυφώνας Κατρίνα που το 2005 είχε χτυπήσει τη Νέα Ορλεάνη, και ευρύτερα τις πολιτείες Λουϊζιάνα και Μισσισσιππή, αφήνοντας πίσω χιλιάδες καταστροφές και – επίσης χιλιάδες! – νεκρούς. Έχω μία προσωπική ανάμνηση από εκείνη την περίοδο, όταν, ως δωδεκάχρονο παιδί, έβλεπα εικόνες ανθρώπων εγκλωβισμένων στις στέγες των σπιτιών τους ή, ακόμα, άλλων που κολυμπούσαν στα λασπωμένα νερά για να γλιτώσουν από τις πλημμυρισμένες περιοχές. Δύο εβδομάδες πριν, έχοντας μόλις ξεκινήσει έρευνα πεδίου στην Σαμοθράκη, έχοντας το σπίτι μου πλημμυρισμένο και μπαζωμένο από τον χείμαρρο το βράδυ της 25ης Σεπτεμβρίου, έχοντας απεγκλωβιστεί και βρει καταφύγιο στο σπίτι των γειτόνων και φορώντας δανεικά ρούχα, ένιωσα αυτό που έως τότε μόνο φανταζόμουν πως θα έπρεπε να είχαν νιώσει οι άνθρωποι που έβλεπα 12 χρόνια πριν στην τηλεόραση.

Αυτή ήταν μία φυσική καταστροφή.       

Πρόσφατα το TVXS δημοσίευσε ένα άρθρο «αφιέρωμα» στις πόλεις ανά τον κόσμοπου μες στο 2017 έχουν ήδη πλημμυρίσει με νερό και λάσπη θίγοντας, για ακόμαμία φορά, το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής, αποκαλώντας το 2017 «χρονιά τηςλάσπης». Απ’ ό,τι φαίνεται, 12 χρόνια μετά τον φονικό τυφώνα Κατρίνα, δεν έχουν αλλάξει και πολλά στην αντίληψή μας: ενδεικτικά, από την Κατρίνα κι έπειτα ηΝέα Ορλεάνη πλημμυρίζει πλέον με σταθερή συχνότητα.

Η Κατρίνα ήταν ένα πρωτοφανές φαινόμενο. Ο κατακλυσμός στην Σαμοθράκη ήταν επίσης πρωτοφανής: 330 χιλιοστά βροχής μέσα σε μισή μέρα. Ένα περιττό αίσθημα ειρωνείας με οδηγεί α σκεφτώ πως και στις δύο περιπτώσεις, την Κατρίνα και την Σαμοθράκη, η μέρα ήταν Δευτέρα. Ένα πιο ουσιαστικό βάρος βουλιάζει στην καρδιά μου, κάνοντας με να σκεφτώ πως εντέλει δε μάθαμε τίποτα από την καταστροφή που προκάλεσε η Κατρίνα. Πρόκειται για την κλιματική αλλαγή: στην Σαμοθράκη δεν είχε βρέξει καθόλου το καλοκαίρι, ενώ «κανονικά» ξεσπάνε μπουρίνια κάθε μήνα (1). Η γη ήταν ξερή και επίσης γυμνή: τα αγριοκάτσικα με την υπερπληθυσμιακή τους παρουσία έχουν ήδη καταναλώσει την ποσότητα χλωρίδας που είναι απαραίτητη για την συντήρηση του τοπικού οικοσυστήματος (2). Και ακόμα, το νερό δεν είχε δίοδο διαφυγής όταν πλέον ξεχύθηκε μέσα στην πυκνοκατοικημένη Χώρα (3). Αυτή η προβληματική εξίσωση αποτελείται ήδη από τρεις πολύ-καλά-γνωστούς παράγοντες (1+2+3), ενώ το αποτέλεσμα δεν είναι επίσης άγνωστο = φυσική καταστροφή∙ η οποία επαναλαμβάνεται τακτικά.

Έχει έρθει η ώρα να αναρωτηθούμε κάτι χειρότερο από το τι συμβαίνει μετά από μία φυσική καταστροφή∙ φαίνεται πως έχουμε ήδη εντρυφήσει αρκετά σε αυτό το ερώτημα… Πρέπει να αναρωτηθούμε, πόσες φυσικές καταστροφές μπορούμε να επιβιώσουμε; Οι άνθρωποι έχουν την τάση να συνδέονται με τη γη και τον τόπο τους. Η πλειοψηφία των πληγέντων του τυφώνα Κατρίνα εντέλει επέστρεψαν στη Νέα Ορλεάνη για να ξαναχτίσουν, σε κάποιες περιπτώσεις από το τίποτα, τα σπίτια, τα μαγαζιά και τις ζωές τους, έχοντας επίγνωση για τον κίνδυνο μίας ακόμα πλημμύρας, και μίας ακόμα, και μίας ακόμα… Λεπτά μόνο αφότου σταμάτησε η βροχή στην Σαμοθράκη το πρωί της Τρίτης 26 Σεπτεμβρίου 2017, οι κάτοικοι βγήκαν έξω και άρχισαν να καθαρίζουν τις ιδιοκτησίες τους, να μαζεύουν ό,τι μπορούσε να σωθεί, να βοηθούν τους γείτονες… Η αποκατάσταση έχει ξεκινήσει, αλλά ο κίνδυνος μίας ακόμα πλημμύρας ή μίας κατολίσθησης παραμένει.   

Η αποκατάσταση και οι εργασίες αναδόμησης πρέπει λοιπόν να έχουν τις σωστές βάσεις, να προσαρμοστούν στις τρέχουσες συνθήκες και στα πιθανά κλιματικά «ξεσπάσματα». Μόλις το 2005 ο τυφώνας Κατρίνα αποτελούσε απλώς ειδήσεις για εμάς στην Ελλάδα. Θυμάστε άραγε ότι – σε εκείνες τις μέρες οικονομικής ευμάρειας – είχε οργανωθεί και τηλεοπτικός μαραθώνιος για την συλλογή οικονομικής βοήθειας για όσους είχαν πληγεί από την Κατρίνα; Επιστρέφοντας στο σήμερα, αυτό που συνέβη στην Σαμοθράκη είναι ένας ακόμα κατακλυσμός. Περισσότεροι θα ακολουθήσουν. Σήμερα, δεδομένης της οικονομικής κατάστασης και της συχνότητας των φυσικών καταστροφών, οι έρανοι και οι δωρεές είναι πολύ πιο σπάνιοι και δεν μπορούν να αποτελούν την απάντηση σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.

Οι φωτογραφίες προκειμένου να γίνει γνωστή η καταστροφή, οι χρηματικές ενισχύσεις, η άμεση ενεργοποίηση των μηχανισμών για αποκατάσταση, η αλληλοβοήθεια∙ όλα είναι υψίστης σημασίας. Ωστόσο, μετά το πρώτο σοκ, πρέπει να δούμε πέρα από το προσωπικό και το τοπικό. Ο επόμενος κατακλυσμός, κοντά ή μακριά μας, πρέπει να μας ανησυχήσει όλους. Γη και νερό είναι έτοιμα να μας αφανίσουν. Ποιος φέρει την ευθύνη;


 Ο τυφώνας Κατρίνα «προσγειώνεται» στη Νέα Ορλεάνη τη Δευτέρα 29 Αυγούστου 2005. Σκίτσο του Josh Neufeld. 
Πηγή: :http://www.smithmag.net/afterthedeluge/2007/01/01/prologue-1/12/


Labels:

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

Τι σχέση έχει ο Πάνακτος Βοιωτίας με τον Λουτρόπυργο Νέας Περάμου; Η κατάρρευση της οικειότητας

  Καμία. Τα χωρίζουν 32 χιλιόμετρα, ένα όρος, ένα τεράστιο δάσος και τα “σύνορα” νομών Βοιωτίας και Αττικής. Απ’ όσους οδηγούς έχουν σταματήσει ανά τα χρόνια έξω από το εξοχικό μας στον Κάτω Λουτρόπυργο για να ζητήσουν οδηγίες, κανείς ποτέ δεν κατευθύνθηκε προς τον Πάνακτο, ή προς τα Δερβενοχώρια. Κι εμείς ποτέ δεν θεωρήσαμε ότι ο Πάνακτος ή τα Δερβενοχώρια είναι κοντά προκειμένου να πάρουμε το αυτοκίνητο και να πάμε βόλτα προς τα εκεί. Πώς γίνεται λοιπόν μία φωτιά που είχε ξεκινήσει στον Πάνακτο Βοιωτίας να βρίσκεται δύο μέρες μετά στον Άνω Λουτρόπυργο, και συγκεκριμένα δίπλα στην Ολυμπία Οδό; Και πως γίνεται άλλες δύο μέρες μετά από αυτό η φωτιά να έχει σχεδόν κάνει κύκλο περνώντας από τα Μέγαρα και να έχει επιστρέψει στην Οινόη; Βρισκόμαστε μπροστά στην κατάρρευση της οικειότητας, αντιμέτωποι με την αδυναμία πλέον να ορίσουμε τι μας είναι γνώριμο. Το γνώριμο γίνεται γρήγορα άγνωστο, ακόμα και άγονο. Οι αναμνήσεις δεν βρίσκουν τόπο να σταθούν · μετά από κάθε οριοθέτησή του
Post a Comment
Read more

The desert island of Samothraki

 Samothraki, a remote island in Northeastern Greece... 3 days without electricity as a result of the supply station in the mainland across having been damaged by the fires blazing across the East Macedonia &Thrace Region  (now known to be the largest wildfire recorded on European soil in years). There used to be an independent electric station on the island which 20 years ago was closed down on the grounds of the island's population reducing. Since then, the electric supply on the island has deteriorated. Evidently, it is harder for people to remain or move to an island were electricity is not a given. See how the circle goes?  3 days with restricted access to telecommunications due to the local antennas being electrically powered. On the first day, large parts of the island had no access to water due to water pumps being electrically powered. On the first day, and while Samothraki had been for days on Amber alert for fire hazard, the sole ferry connecting the island with the m
1 comment
Read more

Έγκλημα στο Κάμπινγκ

Α πρίλης 1988 – Σαμοθράκη Η άνοιξη στο κάμπινγκ έβγαζε πρωτόγονα συναισθήματα στους λ ιγοστούς ενοίκους του. Τα ξεραμένα φύλλα που είχαν συσσωρευτεί έμοιαζαν με λόφους, που οι σκιές τους στο σκοτάδι της νύχτας τους έκαναν απειλητικότερους. Αυτοί οι μικροί και από τον αέρα φερόμενοι λοφίσκοι ξεραΐλας έρχονταν σε πλήρη αντίθεση με τα πράσινα χορτάρια και τις μαργαρίτες που φύτρωναν άναρχα, σχεδόν οργασμικά, όπου έβρισκαν χώρο. Εάν άφηνες την φαντασία σου ελεύθερη, τότε εκείνη μπορούσε να σου παίξει τα πιο περίεργα παιχνίδια, ιδίως τις ώρες που γεφύρωναν τα μεσάνυχτα με το ξημέρωμα. Με τον καιρό ακόμα νεφελώδη και ενίοτε βροχερό, το κάμπινγκ της Σαμοθράκης δεν προσφερόταν για κατασκηνωτές Απρίλη μήνα. Για όσους είχαν τροχόσπιτα στον χώρο, τα πράγματα ήταν πιο εύκολα. Ωστόσο, λίγοι έμεναν για πάνω από μία εβδομάδα συνεχόμενα. Οι περισσότεροι προτιμούσαν να πηγαινοέρχονται Παρασκευοσαββατοκύριακα από την Αλεξανδρούπολη ή την Κομοτηνή ή και την Καβάλα. Είχε μόλις περάσει
Post a Comment
Read more

Οιωνοί

  Στα φύλλα των πλατάνων που χάνουν τη δύναμή τους και πέφτουν πρώιμα, στα φύλλα το φθινόπωρο που βιάζεται. Στα κύματα που αδιάκοπα χτυπούν το σώμα τους ενάντια σ’ αυτό της γης, στα κύματα οι μέρες που χάνονται. Στα μαλλιά μου που ασπρίζουν - και στα δικά σου – το χιόνι που θα πέσει, το χιόνι που θα λιώσει στην θάλασσα. Τα βράδια του καλοκαιριού αεροπλάνα διασχίζουν τον ουρανό μ’ ιλιγγιώδεις ταχύτητες κι εγώ τα καταλαβαίνω · καταλαβαίνω τον χρόνο που κυνηγούν τους αστερισμούς που έχουν να προσπεράσουν τα σύνορα που οφείλουν να διαγράψουν – τα καταλαβαίνω. Ο άντρας που στέκεται εδώ και ώρα στην ακροθαλασσιά έχει ξεχάσει να κινηθεί, και το βλέπω τώρα πως τα πέλματά του τα έχουν καταπιεί τα βότσαλα, οι αστράγαλοί του δεν ξεχωρίζουν στην σκοτεινή στεριά, και τώρα που το φως έχει επιτέλους χαθεί φαίνονται όλα πεντακάθαρα – το κάθε χιλιοστό που η θάλασσα τον τραβά μέσα της, το κάθε μικρό κύμα στ’ ανοιχτά που διογκώ
Post a Comment
Read more

Time

  Warm earth homecoming warm body a storm beyond the sea warm hands – your hands are warm at summer’s end. Your hands are warm amidst the ashfall your hands are real. Warm earth cold water  – the goats descend . Sept. – Oct. 2023, Kipoi, Samothraki.
Post a Comment
Read more

Έγκλημα στη Σαμοθράκη

Συγκλονιστικές είναι οι εξελίξεις σχετικά με το μέχρι στιγμής ανεξιχνίαστο έγκλημα στη Σαμοθράκη. Η σωρός του Μολδαβού επιχειρηματία βρέθηκε τελικά σε δύσβατο κομμάτι του βράχου Βρυχού, περιφερειακά του οικισμού της Χώρας. Η αστυνομία κάνει λόγο για δολοφονία, αλλά δεν έχει δώσει προς το παρόν λεπτομέρειες για τυχόν υπόπτους ή για τον τρόπο που αφαιρέθηκε η ζωή του θύματος! Ρίγος στην τοπική κοινωνία εν μέσω καλοκαιριού! Θα επιστρέψουμε κοντά σας μόλις έχουμε νεώτερα... Ο αστυνόμος Μακρής έκλεισε το ραδιόφωνο με αργές, σχεδόν θεατρικές κινήσεις. Όχι πως ήταν λάτρης του σανιδιού · μάλλον το αντίθετο. Τον επιβράδυνε περισσότερο η σκέψη της τελευταίας φράσης που άκουσε. Θα επιστρέψουμε κοντά σας μόλις έχουμε νεώτερα... Ήξερε τι σήμαινε αυτό. Το τηλέφωνο θα χτυπούσε σύντομα. Στην Αλεξανδρούπολη επικρατούσε πνιγηρή ζέστη. Ο απογευματινός παραλιακός περίπατος περισσότερο είχε αυξήσει παρά ανακουφίσει τη δυσφορία που ήδη ένιωθε. Βέβαια δεν ήταν μόνο ο καιρός. Στην πρα
Post a Comment
Read more

Bosphorus

In their cracky voices the seagulls talked – they truly did talk – about things that parted continents and seas. The crowd moved in a mass dance a choreography of nothing momentarily interrupted by streetcars. And the waters howled underneath they howled like a heartbeat soon (any moment now) to cease. Souls passed me by; some lost some wandering and some mine. Jan. 2024, Istanbul.
Post a Comment
Read more

April’s fools

I All our traumas sat around the table to dine courteously and with crooked smiles (too civilised for their own good). They exchanged words superfluous and untherapeutic. They drank until it was late and memory appeared to dissolve into nothingness. II Sometimes even after all this time, when the restaurant is empty and the music has stopped, I hear them trying to re-emerge from the surfaces that surpassed them the flowers that outlived them the lights that fooled them – intoxicated and vindicated by no one – into the shadows. I ask myself, sometimes, what will happen if they ever escape the shadows only to find that the dining table has since been replaced and most of their torturous attachments have ceased to be? What hidden and unresolved traumas will we have then? April 2024, Athens. Photograph: March 2024, Loutropyrgos.
Post a Comment
Read more

Mountain stars (a collection of irregular haikus)

I Your dreams are lately red. In the defiant light of the sun we appear less clean. What if I hide underneath the surface of the sea? Love was supposed to be effortless at start. Same songs same rain all the things you are doing with others. Storms unleashed threads pending cuts; your dreams are red. II Night butterflies fill the room night flowers drop tears reflections of us populate the walls underneath the sky I inhale the stars. The sea will expand to the world’s end (I know now) mountains will for once retract is it possible is it thinkable to stand here still? May 2024, Samothraki.
Post a Comment
Read more

Sharp objects

Incapacitated words as spoken hit fully unequipped against the hard surfaces of objects across the room. They roll each surface until they meet the floor, or are forced by their velocity to an abrupt, deep fall. Some – very few – cling on to sharp edge s where accidentally they made contact and attempt to stand breathless and silent expecting this to postpone their demise. But the edges are cutting so the words become torn apart as they hang helplessly above the ground and letter by letter they lose the fabric of their sense. Poor words, the poorest words ever spoken, result demolished on the floor their letters illogically spread across space, their meaning irreparably deranged. Athens, July 2023. Photograph: words colliding against each other; Dundee West End, Scotland, June 2022.  
Post a Comment
Read more