Φθηνά Τσιγάρα, «στου Ζωναρά» και η Αθήνα της δεκαετίας του 1990.

Το καντράν του ραδιοφώνου, Φθηνά Τσιγάρα (2000).

«Είναι από ‘κείνα τα παλιά ραδιόφωνα, τότε που όλα τα ταξίδια έξω απ’ τη πόλη ήταν πολύ μακρινά, έως κι αδύνατα. Τότε, λοιπόν, με μία κίνηση της βελόνας, βρισκόσουν απ’ την Αθήνα στη Βαγδάτη και με μία πιο απαλή κίνηση, απ’ τη Βαγδάτη στη Ταγγέρη. Ίσως σε κάποιο μέρος του κόσμου, σε κάποιο άλλο καντράν, κάποιος ακούει μέσα απ’ τα παράσιτα την Αθήνα· μια τόσο μακρινή πόλη γι’ αυτόν όσο μακρινή και για μένα.» *

Φθηνά Τσιγάρα· η ταινία που αν είσαι από Αθήνα και αθεράπευτα ονειροπόλος, την ξέρεις απ’ έξω. Ίσως και λίγο φιλμ νουάρ, σαν τις Ιστορίες του Αστυνόμου Μπέκα. Ίσως η τελευταία ταινία που γυρίστηκε στο καφέ που ακόμα θα αποκαλούσες «του Ζωναρά», και όχι Zonar’s (αλλά δεν υπόσχομαι). Η ταινία που σφραγίζει το τέλος του 20^ου αιώνα στην Αθήνα (προβλήθηκε το 2000) και, για κάποιους, τις παιδικές μας αναμνήσεις.

Σεπτέμβρη στου Πάλλη στην Ερμού για τσάντες και σχολικά, και μετά καφές «στου Ζωναρά»· η γιαγιά, ο παππούς, εγώ και ο Τάσος (τα δίδυμα ήταν πολύ μικρά ακόμα τότε). Βόλτες στον ήλιο, κρυφτό ανάμεσα στους τουρίστες της Πλάκας. Απογοήτευση όταν έκλεισε το ιστορικό χαρτοπωλείο του Πάλλη, και είχα κιόλας μεγαλώσει. Εκείνη την περίοδο, μετά 2000, αναδύθηκε και το Zonar’s, και κάπως έτσι, η Αθήνα έχασε λίγη από τη γοητεία της.

Το βιβλιο-χαρτοπωλείο του Πάλλη στην Ερμού
(https://astyries.files.wordpress.com/2013/09/15-8-028.jpg).

Την ξαναβρήκε περί το 2006, όταν στον Alpha άρχισαν να προβάλλονται οι Ιστορίες του Αστυνόμου Μπέκα, με τον απαράμιλλο Ιεροκλή Μιχαηλίδη στον εν λόγω ρόλο, ανακαλώντας μία άλλη Αθήνα, σαφώς μεγαλύτερή μου, αλλά κάπως γνώριμη. Κάπου είχαμε ξανανταμώσει. Ο έρωτας ήρθε διαβάζοντας τα ίδια τα βιβλία του Γιάννη Μαρή. Έρωτας για μία Αθήνα που είχα γνωρίσει μέσα από εμπειρίες και διηγήσεις άλλων, και τώρα ανακάλυπτα μόνη μου.

Το καφέ «του Ζωναρά», παρόν στα ραντεβού του Αστυνόμου Μπέκα, στα Φθηνά Τσιγάρα του Ρένου Χαραλαμπίδη και στις παιδικές μου αναμνήσεις, είχε δώσει πλέον τη θέση του βέβαια σε έναν άλλο χώρο, που δεν είχε τίποτα να θυμίσει από την παλιά Αθήνα. Έχετε παρατηρήσει άραγε πως ενώ ο Αστυνόμος Μπέκας σύχναζε «στου Ζωναρά», για την τηλεοπτική μεταφορά δεν έγινε ούτε ένα γύρισμα στου Zonar’s;

«Στου Ζωναρά», Φθηνά Τσιγάρα (2000).

Καφέδες. Καφέδες! Καφέδες «στου Ζωναρά», στο Κολωνάκι, στην Πλάκα, παντού στην Αθήνα, καφέδες και καφέ με αυτή την αστική αισθητική που πήγαινε πίσω ακόμα και στο 1950-1960. Την ξανάνιωσα μόλις πρόσφατα, να ανακαλείται από τις αισθήσεις στην πραγματικότητα, τον περασμένο Φλεβάρη. Remembrance is everywhere; / in every breathing cell of your body, / in the way you untangle your hair, / in the order of a coffee, / in a short walk. Στο ανακαινισμένο νεοκλασικό καφέ του Βενέτη στην Ομόνοια, με τους πολυελαίους να αιωρούνται από το ταβάνι και ηλικιωμένους ανθρώπους να συχνάζουν για τον καφέ τους τα πρωινά των Σαββατοκύριακων, η Αθήνα ξυπνούσε από έναν ύπνο που κινδύνεψε να κρατήσει αιώνες (και ήταν δικός μου ο ύπνος αυτός).

Δικοί μου μικροί μποξέρ, καινούργιοι Άλις, έρχονταν να συμπληρώσουν από την άλλη άκρη του κόσμου την Αθήνα, παλεύοντας, χορεύοντας. Μπαλέτο και καράτε να συνυπάρχουν στην πραγματικότητα… Και η ποίηση να σώζει από κάθε στιγμή απόγνωσης. «Ποίηση… Μόνο ποίηση και μια κραυγή, λίγο πριν ο καιρός κυλίσει γρήγορα κι οριστικά.» * Δεν ήταν το Zonar’s που άλλαζε, ο Πάλλης που έκλεινε, αλλά οι άνθρωποι· που χάνονταν. Και αν η πόλη συνέχιζε να θυμίζει κάτι από αυτούς, παρασυρόσουν να πιστέψεις, στιγμιαία, πως θα ξεπρόβαλαν μέσα από το πλήθος.

«Στα άδεια τρόλλεϋ, ακούω τη σιωπή του πλήθους. Μια σιωπή γεμάτη από τον πόθο να πετάξεις, χωρίς να έχεις πού να πετάξεις. Καμιά φορά… σκέφτομαι ότι μετά από 70 χρόνια, κάποιος μπορεί να σταθεί σ’ ένα άδειο, αντίστοιχο τρόλλεϋ και ν’ ακούσει τη σιωπή του πλήθους. Ναι. Αλλά δεν θα είναι η ίδια σιωπή. Θα είναι η σιωπή ενός άλλου πλήθους. Δε θα είμαστε εμείς.» *

Σκωτία, χειμώνας 2016 και παγετός. Είναι ένα άλλο πλήθος, κι εγώ, έχοντας πετάξει, στέκομαι ανάμεσά του ψάχνοντας, απροσδιόριστα, την Αθήνα. Ή, μάλλον, τους ανθρώπους της. Τότε που η δεκαετία του ’90 ήταν η εποχή της αθωότητας και της φαντασίας.

Η σιωπή του πλήθους στα άδεια τρόλλεϋ, Φθηνά Τσιγάρα (2000).

*Ρένος Χαραλαμπίδης, Φθηνά Τσιγάρα, 2000, αποσπάσματα

(όλη η ταινία εδώ: https://www.youtube.com/watch?v=0hc8MJgoJwg).

Comments

Τι σχέση έχει ο Πάνακτος Βοιωτίας με τον Λουτρόπυργο Νέας Περάμου; Η κατάρρευση της οικειότητας

Καμία. Τα χωρίζουν 32 χιλιόμετρα, ένα όρος, ένα τεράστιο δάσος και τα “σύνορα” νομών Βοιωτίας και Αττικής. Απ’ όσους οδηγούς έχουν σταματήσει ανά τα χρόνια έξω από το εξοχικό μας στον Κάτω Λουτρόπυργο για να ζητήσουν οδηγίες, κανείς ποτέ δεν κατευθύνθηκε προς τον Πάνακτο, ή προς τα Δερβενοχώρια. Κι εμείς ποτέ δεν θεωρήσαμε ότι ο Πάνακτος ή τα Δερβενοχώρια είναι κοντά προκειμένου να πάρουμε το αυτοκίνητο και να πάμε βόλτα προς τα εκεί. Πώς γίνεται λοιπόν μία φωτιά που είχε ξεκινήσει στον Πάνακτο Βοιωτίας να βρίσκεται δύο μέρες μετά στον Άνω Λουτρόπυργο, και συγκεκριμένα δίπλα στην Ολυμπία Οδό; Και πως γίνεται άλλες δύο μέρες μετά από αυτό η φωτιά να έχει σχεδόν κάνει κύκλο περνώντας από τα Μέγαρα και να έχει επιστρέψει στην Οινόη; Βρισκόμαστε μπροστά στην κατάρρευση της οικειότητας, αντιμέτωποι με την αδυναμία πλέον να ορίσουμε τι μας είναι γνώριμο. Το γνώριμο γίνεται γρήγορα άγνωστο, ακόμα και άγονο. Οι αναμνήσεις δεν βρίσκουν τόπο να σταθούν · μετά από κάθε οριοθέτησή του

The desert island of Samothraki

Samothraki, a remote island in Northeastern Greece... 3 days without electricity as a result of the supply station in the mainland across having been damaged by the fires blazing across the East Macedonia &Thrace Region (now known to be the largest wildfire recorded on European soil in years). There used to be an independent electric station on the island which 20 years ago was closed down on the grounds of the island's population reducing. Since then, the electric supply on the island has deteriorated. Evidently, it is harder for people to remain or move to an island were electricity is not a given. See how the circle goes? 3 days with restricted access to telecommunications due to the local antennas being electrically powered. On the first day, large parts of the island had no access to water due to water pumps being electrically powered. On the first day, and while Samothraki had been for days on Amber alert for fire hazard, the sole ferry connecting the island with the m

Έγκλημα στο Κάμπινγκ

Α πρίλης 1988 – Σαμοθράκη Η άνοιξη στο κάμπινγκ έβγαζε πρωτόγονα συναισθήματα στους λ ιγοστούς ενοίκους του. Τα ξεραμένα φύλλα που είχαν συσσωρευτεί έμοιαζαν με λόφους, που οι σκιές τους στο σκοτάδι της νύχτας τους έκαναν απειλητικότερους. Αυτοί οι μικροί και από τον αέρα φερόμενοι λοφίσκοι ξεραΐλας έρχονταν σε πλήρη αντίθεση με τα πράσινα χορτάρια και τις μαργαρίτες που φύτρωναν άναρχα, σχεδόν οργασμικά, όπου έβρισκαν χώρο. Εάν άφηνες την φαντασία σου ελεύθερη, τότε εκείνη μπορούσε να σου παίξει τα πιο περίεργα παιχνίδια, ιδίως τις ώρες που γεφύρωναν τα μεσάνυχτα με το ξημέρωμα. Με τον καιρό ακόμα νεφελώδη και ενίοτε βροχερό, το κάμπινγκ της Σαμοθράκης δεν προσφερόταν για κατασκηνωτές Απρίλη μήνα. Για όσους είχαν τροχόσπιτα στον χώρο, τα πράγματα ήταν πιο εύκολα. Ωστόσο, λίγοι έμεναν για πάνω από μία εβδομάδα συνεχόμενα. Οι περισσότεροι προτιμούσαν να πηγαινοέρχονται Παρασκευοσαββατοκύριακα από την Αλεξανδρούπολη ή την Κομοτηνή ή και την Καβάλα. Είχε μόλις περάσει

Οιωνοί

Στα φύλλα των πλατάνων που χάνουν τη δύναμή τους και πέφτουν πρώιμα, στα φύλλα το φθινόπωρο που βιάζεται. Στα κύματα που αδιάκοπα χτυπούν το σώμα τους ενάντια σ’ αυτό της γης, στα κύματα οι μέρες που χάνονται. Στα μαλλιά μου που ασπρίζουν - και στα δικά σου – το χιόνι που θα πέσει, το χιόνι που θα λιώσει στην θάλασσα. Τα βράδια του καλοκαιριού αεροπλάνα διασχίζουν τον ουρανό μ’ ιλιγγιώδεις ταχύτητες κι εγώ τα καταλαβαίνω · καταλαβαίνω τον χρόνο που κυνηγούν τους αστερισμούς που έχουν να προσπεράσουν τα σύνορα που οφείλουν να διαγράψουν – τα καταλαβαίνω. Ο άντρας που στέκεται εδώ και ώρα στην ακροθαλασσιά έχει ξεχάσει να κινηθεί, και το βλέπω τώρα πως τα πέλματά του τα έχουν καταπιεί τα βότσαλα, οι αστράγαλοί του δεν ξεχωρίζουν στην σκοτεινή στεριά, και τώρα που το φως έχει επιτέλους χαθεί φαίνονται όλα πεντακάθαρα – το κάθε χιλιοστό που η θάλασσα τον τραβά μέσα της, το κάθε μικρό κύμα στ’ ανοιχτά που διογκώ

Time

Warm earth homecoming warm body a storm beyond the sea warm hands – your hands are warm at summer’s end. Your hands are warm amidst the ashfall your hands are real. Warm earth cold water – the goats descend . Sept. – Oct. 2023, Kipoi, Samothraki.

Έγκλημα στη Σαμοθράκη

Συγκλονιστικές είναι οι εξελίξεις σχετικά με το μέχρι στιγμής ανεξιχνίαστο έγκλημα στη Σαμοθράκη. Η σωρός του Μολδαβού επιχειρηματία βρέθηκε τελικά σε δύσβατο κομμάτι του βράχου Βρυχού, περιφερειακά του οικισμού της Χώρας. Η αστυνομία κάνει λόγο για δολοφονία, αλλά δεν έχει δώσει προς το παρόν λεπτομέρειες για τυχόν υπόπτους ή για τον τρόπο που αφαιρέθηκε η ζωή του θύματος! Ρίγος στην τοπική κοινωνία εν μέσω καλοκαιριού! Θα επιστρέψουμε κοντά σας μόλις έχουμε νεώτερα... Ο αστυνόμος Μακρής έκλεισε το ραδιόφωνο με αργές, σχεδόν θεατρικές κινήσεις. Όχι πως ήταν λάτρης του σανιδιού · μάλλον το αντίθετο. Τον επιβράδυνε περισσότερο η σκέψη της τελευταίας φράσης που άκουσε. Θα επιστρέψουμε κοντά σας μόλις έχουμε νεώτερα... Ήξερε τι σήμαινε αυτό. Το τηλέφωνο θα χτυπούσε σύντομα. Στην Αλεξανδρούπολη επικρατούσε πνιγηρή ζέστη. Ο απογευματινός παραλιακός περίπατος περισσότερο είχε αυξήσει παρά ανακουφίσει τη δυσφορία που ήδη ένιωθε. Βέβαια δεν ήταν μόνο ο καιρός. Στην πρα

Bosphorus

In their cracky voices the seagulls talked – they truly did talk – about things that parted continents and seas. The crowd moved in a mass dance a choreography of nothing momentarily interrupted by streetcars. And the waters howled underneath they howled like a heartbeat soon (any moment now) to cease. Souls passed me by; some lost some wandering and some mine. Jan. 2024, Istanbul.

April’s fools

I All our traumas sat around the table to dine courteously and with crooked smiles (too civilised for their own good). They exchanged words superfluous and untherapeutic. They drank until it was late and memory appeared to dissolve into nothingness. II Sometimes even after all this time, when the restaurant is empty and the music has stopped, I hear them trying to re-emerge from the surfaces that surpassed them the flowers that outlived them the lights that fooled them – intoxicated and vindicated by no one – into the shadows. I ask myself, sometimes, what will happen if they ever escape the shadows only to find that the dining table has since been replaced and most of their torturous attachments have ceased to be? What hidden and unresolved traumas will we have then? April 2024, Athens. Photograph: March 2024, Loutropyrgos.

Mountain stars (a collection of irregular haikus)

I Your dreams are lately red. In the defiant light of the sun we appear less clean. What if I hide underneath the surface of the sea? Love was supposed to be effortless at start. Same songs same rain all the things you are doing with others. Storms unleashed threads pending cuts; your dreams are red. II Night butterflies fill the room night flowers drop tears reflections of us populate the walls underneath the sky I inhale the stars. The sea will expand to the world’s end (I know now) mountains will for once retract is it possible is it thinkable to stand here still? May 2024, Samothraki.

Sharp objects

Incapacitated words as spoken hit fully unequipped against the hard surfaces of objects across the room. They roll each surface until they meet the floor, or are forced by their velocity to an abrupt, deep fall. Some – very few – cling on to sharp edge s where accidentally they made contact and attempt to stand breathless and silent expecting this to postpone their demise. But the edges are cutting so the words become torn apart as they hang helplessly above the ground and letter by letter they lose the fabric of their sense. Poor words, the poorest words ever spoken, result demolished on the floor their letters illogically spread across space, their meaning irreparably deranged. Athens, July 2023. Photograph: words colliding against each other; Dundee West End, Scotland, June 2022.

Poetic Movements

Search This Blog