Φθηνά Τσιγάρα, «στου Ζωναρά» και η Αθήνα της δεκαετίας του 1990.

Το καντράν του ραδιοφώνου, Φθηνά Τσιγάρα (2000).

«Είναι από ‘κείνα τα παλιά ραδιόφωνα, τότε που όλα τα ταξίδια έξω απ’ τη πόλη ήταν πολύ μακρινά, έως κι αδύνατα. Τότε, λοιπόν, με μία κίνηση της βελόνας, βρισκόσουν απ’ την Αθήνα στη Βαγδάτη και με μία πιο απαλή κίνηση, απ’ τη Βαγδάτη στη Ταγγέρη. Ίσως σε κάποιο μέρος του κόσμου, σε κάποιο άλλο καντράν, κάποιος ακούει μέσα απ’ τα παράσιτα την Αθήνα· μια τόσο μακρινή πόλη γι’ αυτόν όσο μακρινή και για μένα.» *

Φθηνά Τσιγάρα· η ταινία που αν είσαι από Αθήνα και αθεράπευτα ονειροπόλος, την ξέρεις απ’ έξω. Ίσως και λίγο φιλμ νουάρ, σαν τις Ιστορίες του Αστυνόμου Μπέκα. Ίσως η τελευταία ταινία που γυρίστηκε στο καφέ που ακόμα θα αποκαλούσες «του Ζωναρά», και όχι Zonar’s (αλλά δεν υπόσχομαι). Η ταινία που σφραγίζει το τέλος του 20^ου αιώνα στην Αθήνα (προβλήθηκε το 2000) και, για κάποιους, τις παιδικές μας αναμνήσεις.

Σεπτέμβρη στου Πάλλη στην Ερμού για τσάντες και σχολικά, και μετά καφές «στου Ζωναρά»· η γιαγιά, ο παππούς, εγώ και ο Τάσος (τα δίδυμα ήταν πολύ μικρά ακόμα τότε). Βόλτες στον ήλιο, κρυφτό ανάμεσα στους τουρίστες της Πλάκας. Απογοήτευση όταν έκλεισε το ιστορικό χαρτοπωλείο του Πάλλη, και είχα κιόλας μεγαλώσει. Εκείνη την περίοδο, μετά 2000, αναδύθηκε και το Zonar’s, και κάπως έτσι, η Αθήνα έχασε λίγη από τη γοητεία της.

Το βιβλιο-χαρτοπωλείο του Πάλλη στην Ερμού
(https://astyries.files.wordpress.com/2013/09/15-8-028.jpg).

Την ξαναβρήκε περί το 2006, όταν στον Alpha άρχισαν να προβάλλονται οι Ιστορίες του Αστυνόμου Μπέκα, με τον απαράμιλλο Ιεροκλή Μιχαηλίδη στον εν λόγω ρόλο, ανακαλώντας μία άλλη Αθήνα, σαφώς μεγαλύτερή μου, αλλά κάπως γνώριμη. Κάπου είχαμε ξανανταμώσει. Ο έρωτας ήρθε διαβάζοντας τα ίδια τα βιβλία του Γιάννη Μαρή. Έρωτας για μία Αθήνα που είχα γνωρίσει μέσα από εμπειρίες και διηγήσεις άλλων, και τώρα ανακάλυπτα μόνη μου.

Το καφέ «του Ζωναρά», παρόν στα ραντεβού του Αστυνόμου Μπέκα, στα Φθηνά Τσιγάρα του Ρένου Χαραλαμπίδη και στις παιδικές μου αναμνήσεις, είχε δώσει πλέον τη θέση του βέβαια σε έναν άλλο χώρο, που δεν είχε τίποτα να θυμίσει από την παλιά Αθήνα. Έχετε παρατηρήσει άραγε πως ενώ ο Αστυνόμος Μπέκας σύχναζε «στου Ζωναρά», για την τηλεοπτική μεταφορά δεν έγινε ούτε ένα γύρισμα στου Zonar’s;

«Στου Ζωναρά», Φθηνά Τσιγάρα (2000).

Καφέδες. Καφέδες! Καφέδες «στου Ζωναρά», στο Κολωνάκι, στην Πλάκα, παντού στην Αθήνα, καφέδες και καφέ με αυτή την αστική αισθητική που πήγαινε πίσω ακόμα και στο 1950-1960. Την ξανάνιωσα μόλις πρόσφατα, να ανακαλείται από τις αισθήσεις στην πραγματικότητα, τον περασμένο Φλεβάρη. Remembrance is everywhere; / in every breathing cell of your body, / in the way you untangle your hair, / in the order of a coffee, / in a short walk. Στο ανακαινισμένο νεοκλασικό καφέ του Βενέτη στην Ομόνοια, με τους πολυελαίους να αιωρούνται από το ταβάνι και ηλικιωμένους ανθρώπους να συχνάζουν για τον καφέ τους τα πρωινά των Σαββατοκύριακων, η Αθήνα ξυπνούσε από έναν ύπνο που κινδύνεψε να κρατήσει αιώνες (και ήταν δικός μου ο ύπνος αυτός).

Δικοί μου μικροί μποξέρ, καινούργιοι Άλις, έρχονταν να συμπληρώσουν από την άλλη άκρη του κόσμου την Αθήνα, παλεύοντας, χορεύοντας. Μπαλέτο και καράτε να συνυπάρχουν στην πραγματικότητα… Και η ποίηση να σώζει από κάθε στιγμή απόγνωσης. «Ποίηση… Μόνο ποίηση και μια κραυγή, λίγο πριν ο καιρός κυλίσει γρήγορα κι οριστικά.» * Δεν ήταν το Zonar’s που άλλαζε, ο Πάλλης που έκλεινε, αλλά οι άνθρωποι· που χάνονταν. Και αν η πόλη συνέχιζε να θυμίζει κάτι από αυτούς, παρασυρόσουν να πιστέψεις, στιγμιαία, πως θα ξεπρόβαλαν μέσα από το πλήθος.

«Στα άδεια τρόλλεϋ, ακούω τη σιωπή του πλήθους. Μια σιωπή γεμάτη από τον πόθο να πετάξεις, χωρίς να έχεις πού να πετάξεις. Καμιά φορά… σκέφτομαι ότι μετά από 70 χρόνια, κάποιος μπορεί να σταθεί σ’ ένα άδειο, αντίστοιχο τρόλλεϋ και ν’ ακούσει τη σιωπή του πλήθους. Ναι. Αλλά δεν θα είναι η ίδια σιωπή. Θα είναι η σιωπή ενός άλλου πλήθους. Δε θα είμαστε εμείς.» *

Σκωτία, χειμώνας 2016 και παγετός. Είναι ένα άλλο πλήθος, κι εγώ, έχοντας πετάξει, στέκομαι ανάμεσά του ψάχνοντας, απροσδιόριστα, την Αθήνα. Ή, μάλλον, τους ανθρώπους της. Τότε που η δεκαετία του ’90 ήταν η εποχή της αθωότητας και της φαντασίας.

Η σιωπή του πλήθους στα άδεια τρόλλεϋ, Φθηνά Τσιγάρα (2000).

*Ρένος Χαραλαμπίδης, Φθηνά Τσιγάρα, 2000, αποσπάσματα

(όλη η ταινία εδώ: https://www.youtube.com/watch?v=0hc8MJgoJwg).

Comments

Έγκλημα στη Σαμοθράκη

Συγκλονιστικές είναι οι εξελίξεις σχετικά με το μέχρι στιγμής ανεξιχνίαστο έγκλημα στη Σαμοθράκη. Η σωρός του Μολδαβού επιχειρηματία βρέθηκε τελικά σε δύσβατο κομμάτι του βράχου Βρυχού, περιφερειακά του οικισμού της Χώρας. Η αστυνομία κάνει λόγο για δολοφονία, αλλά δεν έχει δώσει προς το παρόν λεπτομέρειες για τυχόν υπόπτους ή για τον τρόπο που αφαιρέθηκε η ζωή του θύματος! Ρίγος στην τοπική κοινωνία εν μέσω καλοκαιριού! Θα επιστρέψουμε κοντά σας μόλις έχουμε νεώτερα... Ο αστυνόμος Μακρής έκλεισε το ραδιόφωνο με αργές, σχεδόν θεατρικές κινήσεις. Όχι πως ήταν λάτρης του σανιδιού · μάλλον το αντίθετο. Τον επιβράδυνε περισσότερο η σκέψη της τελευταίας φράσης που άκουσε. Θα επιστρέψουμε κοντά σας μόλις έχουμε νεώτερα... Ήξερε τι σήμαινε αυτό. Το τηλέφωνο θα χτυπούσε σύντομα. Στην Αλεξανδρούπολη επικρατούσε πνιγηρή ζέστη. Ο απογευματινός παραλιακός περίπατος περισσότερο είχε αυξήσει παρά ανακουφίσει τη δυσφορία που ήδη ένιωθε. Βέβαια δεν ήταν μόνο ο καιρός. Στην πρα...

Μετά τα μεσάνυχτα

Κι αν έρθει το φως αργότερα απ' το ξημέρωμα αν έρθει το φως και δεν είσαι εσύ μαζί του, τι φως σκοτεινό θα είναι αυτό; Γενάρης 2025, Αθήνα. Φωτογραφία: Σπιανάδα, Κέρκυρα, Δεκέμβρης 2024.

Solace

The city swirls and swirls undoing itself, in all the ways possible. From this side, the sun warms the skin differently and as I walk deeper in the gardens I am not sure what year I find myself in, or if it matters. I borrow someone else's face as I am allowed and I am confidently another, or maybe many at once, while the square circles me and around me; the only thing that makes sense in the moment. The trees have stored the memory of you, their roots absorbing the pace of your walk, their leaves reflecting your, likewise, many faces. A woman who resembles me stares from the surface of a pond sprouting next to my feet; and she also looks like you, the many versions of you that are all me now. Tavistock square, London, 25 April 2025.

Safe place

What it feels like to watch the ferry sail from ashore an island remote urged to absorb and write about all; the smallness of the houses the vastness of the stars the firmness of the mountain and the thriving sun the stove warmth the cricket songs the raven flights the goat bells from within the heights; what it is like looking for the winter in the uncanny light of the dusk and wanting to stop, eat up the day, and again start. Once, I walked at night in the dark crossing the ancient forest and ever since I walk, the forest every night. Samothraki, November 2024.

Στοές

Μια σπάνια παχύρρευστη ησυχία κουτρουβαλά τα σκαλιά της παλιάς πόλης · σα μουσική που δεν ακούστηκε ποτέ. Μόλις τελειώσουν οι γιορτές και πήξει το σκοτάδι θα πέσουμε στη χειμερία μας νάρκη. Και θα βλέπω πάλι σκιές γνώριμες να ξεπροβάλλουν από υπόγειες διαδρομές, και να χάνονται πάλι μέσα τους. “ Δε φταίει ο χειμώνας. Φταίει ότι στο τέλος του έχουμε ήδη μεγαλώσει.”* Κέρκυρα, Γενάρης 2025. * Ευριπίδης Κλεόπας, Ατέρμονη θάλασσα (2020), εκδ. Μελάνι.

Iranian auras

As the eastern sky fills with explosions and smoke I try to reach you, my dear friend, through interrupted phone lines and networks cut off, at times unsuccessfully. I try to mark your last known location on the map measure its distance from the latest bombings and conclude that you are far from this all, far enough for me to pretend I sleep at nights. The weather warms up fast and in my uneasy sleep I dream about planes crashing and bombs hiding underneath our feet. I wake up upset in the middle of the quietest night; Iran is 30 minutes ahead of Athens summer time, still no word from you. June 2025, Athens. Picture: Cloud formations above Ch ó ra, Samothraki; May 2025.

Μικρό καλοκαίρι

Ι Η υγρασία της θάλασσας σκεπάζει τη στεριά αντικριστά και μπαίνει μέσα μου. (Βρέχει ανεπαρκώς.) ΙΙ Τα δρομολόγια των πλοίων φεύγουν κανονικά μα δεν επιστρέφουν πια. ΙΙΙ Ο βραδινός ουρανός διαστέλλεται το ίδιο και η κόρη του ματιού · κάθε νύχτα ο ορίζοντας τρώει λίγο ακόμα από τη στεριά και κάθε ξημέρωμα η θάλασσα μας έχει κυκλώσει λίγο περισσότερο. IV Βουλιάζουμε. Σεπτέμβριος 2024, Σαμοθράκη.

Where the world ends

I drag my senses, exhausted and washed up, to the furthermost shore as the horizon turns for the last time until the windy air tastes like salt and my mind is confused enough to let go. The waves return every time like a promise of what's yet to come, but don't make it close enough. Sometimes this place feels ready to collapse right into the sea - as if this is the only rational sequence of things. The chirps of the evening birds stand out in the deafening wind coming from where the mountain starts rising somewhere far behind; an observer of the scene. Surely, the birds will fly away and won't be devoured by the sea; unless they decide to change their songs. May 2025, Kipoi – Samothraki.

The desert island of Samothraki

Samothraki, a remote island in Northeastern Greece... 3 days without electricity as a result of the supply station in the mainland across having been damaged by the fires blazing across the East Macedonia &Thrace Region (now known to be the largest wildfire recorded on European soil in years). There used to be an independent electric station on the island which 20 years ago was closed down on the grounds of the island's population reducing. Since then, the electric supply on the island has deteriorated. Evidently, it is harder for people to remain or move to an island were electricity is not a given. See how the circle goes? 3 days with restricted access to telecommunications due to the local antennas being electrically powered. On the first day, large parts of the island had no access to water due to water pumps being electrically powered. On the first day, and while Samothraki had been for days on Amber alert for fire hazard, the sole ferry connecting t...

Composition

I Irregular images go by quite naturally. II A pull deep inside the wave plunges before the shore. III A procession of doors shutting firmly behind me. IV A further pull the water mumbles far from the shore. V Gardens how in their beauty spread in front of me. VI Hooded crows paired in the skies time-travellers alike. VII Stairs beneath my feet rise in rambling buildings. VIII A single white feather by the wind carried across horizon deep. IX The train with all its nine coaches drags in tunnels stoically. X Sky creatures bizarrely by me undisturbed in the same sea. XI Words of use written or spoken lavishly, kindly. XII Thick shadows of the olive trees for a moment still unnaturally. XIII In a bookstore’s poetry section we speak for ten minutes then never again. XIV All the sounds finally surrender to the eyes’ silence. Summer 2024, London – Samothraki. Picture: Tavist...

Poetic Movements

Search This Blog