Φθηνά Τσιγάρα, «στου Ζωναρά» και η Αθήνα της δεκαετίας του 1990.

Το καντράν του ραδιοφώνου, Φθηνά Τσιγάρα (2000).

«Είναι από ‘κείνα τα παλιά ραδιόφωνα, τότε που όλα τα ταξίδια έξω απ’ τη πόλη ήταν πολύ μακρινά, έως κι αδύνατα. Τότε, λοιπόν, με μία κίνηση της βελόνας, βρισκόσουν απ’ την Αθήνα στη Βαγδάτη και με μία πιο απαλή κίνηση, απ’ τη Βαγδάτη στη Ταγγέρη. Ίσως σε κάποιο μέρος του κόσμου, σε κάποιο άλλο καντράν, κάποιος ακούει μέσα απ’ τα παράσιτα την Αθήνα· μια τόσο μακρινή πόλη γι’ αυτόν όσο μακρινή και για μένα.» *

Φθηνά Τσιγάρα· η ταινία που αν είσαι από Αθήνα και αθεράπευτα ονειροπόλος, την ξέρεις απ’ έξω. Ίσως και λίγο φιλμ νουάρ, σαν τις Ιστορίες του Αστυνόμου Μπέκα. Ίσως η τελευταία ταινία που γυρίστηκε στο καφέ που ακόμα θα αποκαλούσες «του Ζωναρά», και όχι Zonar’s (αλλά δεν υπόσχομαι). Η ταινία που σφραγίζει το τέλος του 20^ου αιώνα στην Αθήνα (προβλήθηκε το 2000) και, για κάποιους, τις παιδικές μας αναμνήσεις.

Σεπτέμβρη στου Πάλλη στην Ερμού για τσάντες και σχολικά, και μετά καφές «στου Ζωναρά»· η γιαγιά, ο παππούς, εγώ και ο Τάσος (τα δίδυμα ήταν πολύ μικρά ακόμα τότε). Βόλτες στον ήλιο, κρυφτό ανάμεσα στους τουρίστες της Πλάκας. Απογοήτευση όταν έκλεισε το ιστορικό χαρτοπωλείο του Πάλλη, και είχα κιόλας μεγαλώσει. Εκείνη την περίοδο, μετά 2000, αναδύθηκε και το Zonar’s, και κάπως έτσι, η Αθήνα έχασε λίγη από τη γοητεία της.

Το βιβλιο-χαρτοπωλείο του Πάλλη στην Ερμού
(https://astyries.files.wordpress.com/2013/09/15-8-028.jpg).

Την ξαναβρήκε περί το 2006, όταν στον Alpha άρχισαν να προβάλλονται οι Ιστορίες του Αστυνόμου Μπέκα, με τον απαράμιλλο Ιεροκλή Μιχαηλίδη στον εν λόγω ρόλο, ανακαλώντας μία άλλη Αθήνα, σαφώς μεγαλύτερή μου, αλλά κάπως γνώριμη. Κάπου είχαμε ξανανταμώσει. Ο έρωτας ήρθε διαβάζοντας τα ίδια τα βιβλία του Γιάννη Μαρή. Έρωτας για μία Αθήνα που είχα γνωρίσει μέσα από εμπειρίες και διηγήσεις άλλων, και τώρα ανακάλυπτα μόνη μου.

Το καφέ «του Ζωναρά», παρόν στα ραντεβού του Αστυνόμου Μπέκα, στα Φθηνά Τσιγάρα του Ρένου Χαραλαμπίδη και στις παιδικές μου αναμνήσεις, είχε δώσει πλέον τη θέση του βέβαια σε έναν άλλο χώρο, που δεν είχε τίποτα να θυμίσει από την παλιά Αθήνα. Έχετε παρατηρήσει άραγε πως ενώ ο Αστυνόμος Μπέκας σύχναζε «στου Ζωναρά», για την τηλεοπτική μεταφορά δεν έγινε ούτε ένα γύρισμα στου Zonar’s;

«Στου Ζωναρά», Φθηνά Τσιγάρα (2000).

Καφέδες. Καφέδες! Καφέδες «στου Ζωναρά», στο Κολωνάκι, στην Πλάκα, παντού στην Αθήνα, καφέδες και καφέ με αυτή την αστική αισθητική που πήγαινε πίσω ακόμα και στο 1950-1960. Την ξανάνιωσα μόλις πρόσφατα, να ανακαλείται από τις αισθήσεις στην πραγματικότητα, τον περασμένο Φλεβάρη. Remembrance is everywhere; / in every breathing cell of your body, / in the way you untangle your hair, / in the order of a coffee, / in a short walk. Στο ανακαινισμένο νεοκλασικό καφέ του Βενέτη στην Ομόνοια, με τους πολυελαίους να αιωρούνται από το ταβάνι και ηλικιωμένους ανθρώπους να συχνάζουν για τον καφέ τους τα πρωινά των Σαββατοκύριακων, η Αθήνα ξυπνούσε από έναν ύπνο που κινδύνεψε να κρατήσει αιώνες (και ήταν δικός μου ο ύπνος αυτός).

Δικοί μου μικροί μποξέρ, καινούργιοι Άλις, έρχονταν να συμπληρώσουν από την άλλη άκρη του κόσμου την Αθήνα, παλεύοντας, χορεύοντας. Μπαλέτο και καράτε να συνυπάρχουν στην πραγματικότητα… Και η ποίηση να σώζει από κάθε στιγμή απόγνωσης. «Ποίηση… Μόνο ποίηση και μια κραυγή, λίγο πριν ο καιρός κυλίσει γρήγορα κι οριστικά.» * Δεν ήταν το Zonar’s που άλλαζε, ο Πάλλης που έκλεινε, αλλά οι άνθρωποι· που χάνονταν. Και αν η πόλη συνέχιζε να θυμίζει κάτι από αυτούς, παρασυρόσουν να πιστέψεις, στιγμιαία, πως θα ξεπρόβαλαν μέσα από το πλήθος.

«Στα άδεια τρόλλεϋ, ακούω τη σιωπή του πλήθους. Μια σιωπή γεμάτη από τον πόθο να πετάξεις, χωρίς να έχεις πού να πετάξεις. Καμιά φορά… σκέφτομαι ότι μετά από 70 χρόνια, κάποιος μπορεί να σταθεί σ’ ένα άδειο, αντίστοιχο τρόλλεϋ και ν’ ακούσει τη σιωπή του πλήθους. Ναι. Αλλά δεν θα είναι η ίδια σιωπή. Θα είναι η σιωπή ενός άλλου πλήθους. Δε θα είμαστε εμείς.» *

Σκωτία, χειμώνας 2016 και παγετός. Είναι ένα άλλο πλήθος, κι εγώ, έχοντας πετάξει, στέκομαι ανάμεσά του ψάχνοντας, απροσδιόριστα, την Αθήνα. Ή, μάλλον, τους ανθρώπους της. Τότε που η δεκαετία του ’90 ήταν η εποχή της αθωότητας και της φαντασίας.

Η σιωπή του πλήθους στα άδεια τρόλλεϋ, Φθηνά Τσιγάρα (2000).

*Ρένος Χαραλαμπίδης, Φθηνά Τσιγάρα, 2000, αποσπάσματα

(όλη η ταινία εδώ: https://www.youtube.com/watch?v=0hc8MJgoJwg).

Comments

Έγκλημα στη Σαμοθράκη

Συγκλονιστικές είναι οι εξελίξεις σχετικά με το μέχρι στιγμής ανεξιχνίαστο έγκλημα στη Σαμοθράκη. Η σωρός του Μολδαβού επιχειρηματία βρέθηκε τελικά σε δύσβατο κομμάτι του βράχου Βρυχού, περιφερειακά του οικισμού της Χώρας. Η αστυνομία κάνει λόγο για δολοφονία, αλλά δεν έχει δώσει προς το παρόν λεπτομέρειες για τυχόν υπόπτους ή για τον τρόπο που αφαιρέθηκε η ζωή του θύματος! Ρίγος στην τοπική κοινωνία εν μέσω καλοκαιριού! Θα επιστρέψουμε κοντά σας μόλις έχουμε νεώτερα... Ο αστυνόμος Μακρής έκλεισε το ραδιόφωνο με αργές, σχεδόν θεατρικές κινήσεις. Όχι πως ήταν λάτρης του σανιδιού · μάλλον το αντίθετο. Τον επιβράδυνε περισσότερο η σκέψη της τελευταίας φράσης που άκουσε. Θα επιστρέψουμε κοντά σας μόλις έχουμε νεώτερα... Ήξερε τι σήμαινε αυτό. Το τηλέφωνο θα χτυπούσε σύντομα. Στην Αλεξανδρούπολη επικρατούσε πνιγηρή ζέστη. Ο απογευματινός παραλιακός περίπατος περισσότερο είχε αυξήσει παρά ανακουφίσει τη δυσφορία που ήδη ένιωθε. Βέβαια δεν ήταν μόνο ο καιρός. Στην πρα...

Μετά τα μεσάνυχτα

Κι αν έρθει το φως αργότερα απ' το ξημέρωμα αν έρθει το φως και δεν είσαι εσύ μαζί του, τι φως σκοτεινό θα είναι αυτό; Γενάρης 2025, Αθήνα. Φωτογραφία: Σπιανάδα, Κέρκυρα, Δεκέμβρης 2024.

Safe place

What it feels like to watch the ferry sail from ashore an island remote urged to absorb and write about all; the smallness of the houses the vastness of the stars the firmness of the mountain and the thriving sun the stove warmth the cricket songs the raven flights the goat bells from within the heights; what it is like looking for the winter in the uncanny light of the dusk and wanting to stop, eat up the day, and again start. Once, I walked at night in the dark crossing the ancient forest and ever since I walk, the forest every night. Samothraki, November 2024.

Mountain stars (a collection of irregular haikus)

I Your dreams are lately red. In the defiant light of the sun we appear less clean. What if I hide underneath the surface of the sea? Love was supposed to be effortless at start. Same songs same rain all the things you are doing with others. Storms unleashed threads pending cuts; your dreams are red. II Night butterflies fill the room night flowers drop tears reflections of us populate the walls underneath the sky I inhale the stars. The sea will expand to the world’s end (I know now) mountains will for once retract is it possible is it thinkable to stand here still? May 2024, Samothraki.

Στοές

Μια σπάνια παχύρρευστη ησυχία κουτρουβαλά τα σκαλιά της παλιάς πόλης · σα μουσική που δεν ακούστηκε ποτέ. Μόλις τελειώσουν οι γιορτές και πήξει το σκοτάδι θα πέσουμε στη χειμερία μας νάρκη. Και θα βλέπω πάλι σκιές γνώριμες να ξεπροβάλλουν από υπόγειες διαδρομές, και να χάνονται πάλι μέσα τους. “ Δε φταίει ο χειμώνας. Φταίει ότι στο τέλος του έχουμε ήδη μεγαλώσει.”* Κέρκυρα, Γενάρης 2025. * Ευριπίδης Κλεόπας, Ατέρμονη θάλασσα (2020), εκδ. Μελάνι.

Μικρό καλοκαίρι

Ι Η υγρασία της θάλασσας σκεπάζει τη στεριά αντικριστά και μπαίνει μέσα μου. (Βρέχει ανεπαρκώς.) ΙΙ Τα δρομολόγια των πλοίων φεύγουν κανονικά μα δεν επιστρέφουν πια. ΙΙΙ Ο βραδινός ουρανός διαστέλλεται το ίδιο και η κόρη του ματιού · κάθε νύχτα ο ορίζοντας τρώει λίγο ακόμα από τη στεριά και κάθε ξημέρωμα η θάλασσα μας έχει κυκλώσει λίγο περισσότερο. IV Βουλιάζουμε. Σεπτέμβριος 2024, Σαμοθράκη.

Composition

I Irregular images go by quite naturally. II A pull deep inside the wave plunges before the shore. III A procession of doors shutting firmly behind me. IV A further pull the water mumbles far from the shore. V Gardens how in their beauty spread in front of me. VI Hooded crows paired in the skies time-travellers alike. VII Stairs beneath my feet rise in rambling buildings. VIII A single white feather by the wind carried across horizon deep. IX The train with all its nine coaches drags in tunnels stoically. X Sky creatures bizarrely by me undisturbed in the same sea. XI Words of use written or spoken lavishly, kindly. XII Thick shadows of the olive trees for a moment still unnaturally. XIII In a bookstore’s poetry section we speak for ten minutes then never again. XIV All the sounds finally surrender to the eyes’ silence. Summer 2024, London – Samothraki. Picture: Tavist...

From Katrina to Samothraki: Another Deluge.

The Chóra of Samothraki two years ago, on Tuesday 20 October 2015. It was two years ago that I was arriving in Samothraki, no longer a tourist but in preparation for my PhD fieldwork application. It was the same days as this year’s floods that I, ambitious and with a questioning spirit, was stepping foot on the island, just two years ago. Two years following those first days everything is so different. Pictures depict a landscape all the sudden alienated, a stranger. Questions bear no longer their fruitful character, but instead awake nightmares. Words do not flow; and experience is a repetitious limbo stuck in mind. Walking amongst the debris and mud last week, in the aftermath of the pouring rain and squall, I could not raise my hands, hold the camera steadily and take pictures. Who would like to remember this anyway? Who would possibly like to store and return to such pictures in time? Four years ago, while taking a semester of my BA course in Social Anthropo...

Τι σχέση έχει ο Πάνακτος Βοιωτίας με τον Λουτρόπυργο Νέας Περάμου; Η κατάρρευση της οικειότητας

Καμία. Τα χωρίζουν 32 χιλιόμετρα, ένα όρος, ένα τεράστιο δάσος και τα “σύνορα” νομών Βοιωτίας και Αττικής. Απ’ όσους οδηγούς έχουν σταματήσει ανά τα χρόνια έξω από το εξοχικό μας στον Κάτω Λουτρόπυργο για να ζητήσουν οδηγίες, κανείς ποτέ δεν κατευθύνθηκε προς τον Πάνακτο, ή προς τα Δερβενοχώρια. Κι εμείς ποτέ δεν θεωρήσαμε ότι ο Πάνακτος ή τα Δερβενοχώρια είναι κοντά προκειμένου να πάρουμε το αυτοκίνητο και να πάμε βόλτα προς τα εκεί. Πώς γίνεται λοιπόν μία φωτιά που είχε ξεκινήσει στον Πάνακτο Βοιωτίας να βρίσκεται δύο μέρες μετά στον Άνω Λουτρόπυργο, και συγκεκριμένα δίπλα στην Ολυμπία Οδό; Και πως γίνεται άλλες δύο μέρες μετά από αυτό η φωτιά να έχει σχεδόν κάνει κύκλο περνώντας από τα Μέγαρα και να έχει επιστρέψει στην Οινόη; Βρισκόμαστε μπροστά στην κατάρρευση της οικειότητας, αντιμέτωποι με την αδυναμία πλέον να ορίσουμε τι μας είναι γνώριμο. Το γνώριμο γίνεται γρήγορα άγνωστο, ακόμα και άγονο. Οι αναμνήσεις δεν βρίσκουν τόπο να σταθούν · μετά από κάθε οριοθέτησή...

Greens and mud: embodiment and trauma.

Picked up greens, 31 October 2017. One of the legendary ethnographic descriptions I had read at my undergraduate time in Anthropology was – and will forever be – Nadia C. Seremetakis’ description of picking up greens from the field during her research period in Mani (Greece). I am recalling it from memory, being now in my own field and having my copy back home in Athens. She went out to the field and started cutting greens herself. A villager passed by and asked whether her mother (or grandmother, cannot recall this properly) had shown her how to do it. Momentarily she waved and answer yes. Then, she halted and thought that, as a matter of fact, she had never picked up greens before. How did she know which ones to pick and which ones not, and how? It is a fortunate coincidence not to have my copy of The Senses Still (1996 ) with me. Had I brought it to Samothraki, it would have probably been ‘adorned’ with muddy water when the deluge took place , just like my o...

Poetic Movements

Search This Blog